Čas lobotomije

U knjizi koja je donekle dizajnirana kao Web stranica, čitalac prepoznaje mimikriju dužeg eseja koji osvetljava neke od aspekata tri Kišove knjige, pripovednih zbirki Grobnica za Borisa Davidoviča i Enciklopedije mrtvih, kao i romana Peščanik. Iza neuobičajene i naizgled zbunjujuće forme, tekst Svetislava Jovanova otkriva i postulira mnoštvo poetičkih informacija vezanih za ova Kišova dela.

Osnovna autorova ideja je da kroz priču o Kišovoj poetici ispriča i onu o odnosu modernizma i postmodernizma u savremenoj prozi. Za modernističku argumentaciju služi mu roman Peščanik, koji vidi kao urušeni vrh modernističkog modela u kome se slika Sveta raspada u svet Slika, dok se, s druge strane, prava postmodernistička optika otvara kroz ono što povezuje pripovetke Grobnice i Enciklopedije.

Istražujući paralele između metafore Kišove Enciklopedije i Borhesove Biblioteke, Jovanov pokušava da precizno pozicionira Kišova poetička stajališta i njihove mene naspram ose literarnog mišljenja izvedenog iz jednog od ključnih dela H. L. Borhesa. U tom smislu, on meri učinke modela borhesovske naracije (zasnovane na mitskom, na ponovljivosti, beskonačnosti i iluzionističkom paradoksu) sa kišovskim konceptom jednog “postmodernističkog apokrifa” sačinjenog u kombinatorici poretka sveta istorije i poretka fikcije.

Osnovnu Kišovu ideju, u sumiranju vlastitih rezultata tekstualnih istraživanja, Jovanov vidi u činjenici da “tematsko polje zvano Istorija može predstavljati testo za metafizički kolač”, što je i posledica razaranja modernističkog mita Subjekta u kojem Smrt jeste Svet. Shodno tome, on u poslednjem delu knjige skreće pažnju na dela nekih od neposrednih baštinika ovog poetičkog koncepta (Basara, Petković, Albahari, Marković) odnosno na još neke od mogućih tekstualnih realizacija Kišovih smrtonosnih maštarija.