Matematički sistem

Matematički sistem (Almagest), aleksandrijskog astronoma Klaudija Ptolemeja, objavljen je prvi put oko 150. godine nove ere, za vreme vladavine rimskog imperatora Antonina Pija. U tom delu su sabrana sva relevantna znanja, dostignuća i proračuni antičke matematičke astronomije. S jedne strane, u Matematičkom sistemu se deduktivnim metodom izlažu teorijska tvrđenja o kretanju nebeskih tela, pri čemu centralno mesto zauzima primena geometrijskih metoda onako kako su dati u Euklidovim Elementima. S druge strane, u njemu su sadržani i detaljni numerički podaci o kretanjima nebeskih tela zasnovani na detaljnim proračunima. Ovo je Matematički sistem učinilo nezaobilaznim izvorom znanja i podataka na koji su se oslanjali antički, arapski i srednjovekovni astronomi.

Klaudije Ptolemej (II vek) iz Aleksandrije, poslednji od velikih helenskih matematičara, geografa, astronoma, astrolog i muzički teoretičar. On je sakupio celokupno dotadašnje astronomsko znanje i objavio ga u svom kapitalnom delu Veliki zbornik astronomije. Ovo delo će pod nazivom Almagest u Evropu mnogo vekova kasnije doneti Arapi. Poseban doprinos geografskoj nauci i kartografskoj spoznaji antičkoga sveta je dao delom Geografska uputstva (grč. Γεωγραφιϰὴ ὑφήγησις), kojim je stekao glas svetskog učenjaka. Na području muzike, Ptolemej je ostavio delo O harmoniji (grč. Ἁρμονιϰά), u kojem je sabrano najpreglednije znanje o antičkoj teoriji muzike. Sastoji se od rasprava o načelima harmonije i akustike, o teoriji intervala i rodova te o takozvanom savršenom sistemu (grč. σύστημα τέλειον), o odnosima tonova i delova duše te nebeskih tela, te od opisa mernih instrumenata helikona i monokorda. Ptolemej se zalagao za dvostruke kriterije presude valjanosti muzičkih dela: razumske, pomoću matematičkih proračuna, i empirijske, na temelju sluha. Ptolemej je napisao nekoliko naučnih rasprava, od kojih će tri odigrati znatnu ulogu u razvoju islamske i evropske nauke. Prva od tih astronomska je rasprava koja je danas poznata kao Almagest. Druga, Geografska uputstva, predstavlja temeljit prikaz geografskog znanja grčko-rimskoga sveta. Treća je astrološka rasprava poznata kao Tetrabiblos (Četveroknjižje) u kojoj on pokušava da horoskopsku astrologiju prilagodi tadašnjoj Aristotelovskoj filozofiji prirode. Takođe je objavio i velik broj astronomskih karata, koje su u razdoblju renesanse imale velik uticaj na razvoj evropske geografije i kartografije. Detaljno je razradio geocentrični sistem koji je po njemu nazvan Ptolemejev sistem.