Nastanak masonerije

Masonerija je nastala u Engleskoj, preobražajem zidarskih i kamenorezačkih loža u ne-zanatsku organizaciju tokom sedamnaestog i početkom osamnaestog veka. Subjekti tog preobražaja bili su obrazovani pripadnici građanstva u usponu, tzv. ‘prihvaćeni’ masoni, dok je inspirator njihovog pristupanja operativnoj masoneriji bio engleski naučnik, filozof i mag, dr Džon Di. Taj proces se odvijao u uslovima uspona građanstva i konstituisanja građanskog društva u Engleskoj, renesansne obnove klasične arhitekture, opadanja društvenog značaja zanatlijskih esnafa, povratka visokog plemstva na društvenu i, posebno, političku scenu krajem sedamnaestog veka, kao i širenja nove religioznosti, koja je versku pripadnost potisnula iz javne u privatnu sferu. Navedeni uslovi odredili su i motive ‘prihvaćenih’ masona za pristupanje operativnoj i njen preobražaj u spekulativnu masoneriju, od kojih su najvažniji podrška renesansnoj arhitekturi u Engleskoj i potreba za uspostavljanjem masonskog pedigrea. Formalno očuvanje organizacije operativne masonerije imalo je za posledicu pretakanje radne etike zanatlija-zidara u moral, koji je upravo u vreme jačanja spekulativnog slobodnog zidarstva postajao temelj opšteprihvaćenog sistema vrednosti u građanskom društvu.

Žolt Lazar je vanredni profesor na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, na Odseku za sociologiju. Autor je mnogih naučnih i stručnih članaka iz oblasti sociologije kulture, popularne kulture, religije i tajnih društava, antropologija kulture, religije i politike, sociologije i antropologije multikulturalnosti i identiteta, kao i istorije okultizma i magije.