Hipatija iz Aleksandrije

Hipatiju – briljantnu matematičarku, rečitu neoplatoničarku i ženu nadaleko poznatu po svojoj lepoti i vrlinama – brutalno je ubila ostrašćena hrišćanska svetina u Aleksandriji 415. godine. Od tada je njeno ime ušlo u legendu. U ovoj knjizi, koja fascinira svojom trezvenošću i poštenim odnosom prema izvorima, Marija Dzielska prati tragove ove legende kako bi nam pružila istinitiju priču o Hipatijinom životu i smrti, kao i nove, izoštrenije poglede u dinamiku odnosa između hrišćana i pagana u živopisnom svetu Aleksandrije Hipatijinog doba.
Istoričari i pesnici, viktorijanski romanopisci i savremene feministkinje videli su Hipatiju kao simbol zalaska klasične kulture i slobode istraživanja, pa čak i kao simbol seksualne slobode, a njenu sudbinu kao žrtvu uspona fanatičnog hrišćanstva. Poljska istoričarka Maria Dzielska nam pokazuje zašto su raznorazne verzije legende o Hipatiji služile ideološkim ciljevima i kako su manipulisale istorijskim izvorima. Ona nas vraća u Aleksandriju Hipatijinog vremena, s njenom Bibliotekom i Muzejom, paganskim kultovima i moćnim patrijarsima, poput Kirila Aleksandrijskog, naprednom jevrejskom zajednicom i živopisnom grčkom kulturom, te krugovima filozofa, matematičara, astronoma i militantnih hrišćana. Oslanjajući se na pisma Hipatijinog najpoznatijeg učenika, Sinesija iz Kirene, Dzielska konstruiše upečatljivu sliku mladih filozofa koje fascinira njena ličnost i učenje. Naposletku pažljivo ispituje izvore koji opisuju Hipatijinu okrutnu smrt, razjašnjavajući šta nam to ubistvo govori o tenzijama tog burnog perioda.

Maria Dzielska (Marija Đelska, 1942–2018) bila je poljska klasična filološkinja, istoričarka i prevoditeljka sa klasičnih jezika. Diplomirala je istoriju na Jagelonskom univerzitetu i klasičnu filologiju na Univerzitetu u Lođu, doktorirala je 1972, a habilitaciju stekla 1984. godine. Bila je profesor rimske istorije na Jagelonskom univerzitetu, kao i članica Poljske akademije nauka i dobitnik brojnih odlikovanja i priznanja.
U njena najznačajnija dela spadaju Apolonije iz Tijane u legendi i istoriji (1986), Hipatija iz Aleksandrije (1993) i Božanski muškarci i žene u istoriji i društvu poznog helenizma (2013). Njena knjiga Hipatija iz Aleksandrije prevedena je na više od deset jezika i proglašena je u Americi 1995. najboljom akademskom knjigom godine u kategoriji „Filozofija“ od strane mesečnika Choice (Current Reviews for Academic Libraries), kao i najboljom istorijskom knjigom 1995. godine prema American History Book Club.