Đavo, anđeo i komunista

Pisac je u potrazi za izgubljenom biografijom Nazima Hikmeta – pesnika i komuniste, robijaša i emigranta, gotovo mitske ličnosti turske moderne književnosti – po mestima na kojima je i sam boravio u godinama pre ujedinjenja Nemačke, u Berlinu prepolovljenom Zidom, ideologijama, rascepljenim sudbinama. Zimski Berlin je pozorje traganja za odavno mrtvim pesnikom, prepletenog s tumaranjem po sopstvenim sećanjima, izgubljenim ubeđenjima, ugaslim ljubavima, podsećanjima na koja navode imena ulica, slike i istorija ovoga grada te turski gradovi u kojima je Hikmet živeo i krio se. Opskurni hoteli, periferijske pivnice, tajanstveni telefonski pozivi, ostareli Hikmetov obožavalac i zemljak, agent Štazija, sa svojim izveštajima o pesniku koga je godinama pratio kao senka u njegovim emigrantskim lutanjima po Istočnoj Evropi, nezakoniti vlasnik tuđeg, izgubljenog života: sve to utopljeno je u mutnu vodu onog vrtloga istorije koji je gutao ljude, ideale, države, izbacujući na obalu samo njihove prazne, isprane ljušture. Hikmet je sa svojim teškim životom, snagom svojih pesama, bolešću, lutanjima i urušenim snovima o revoluciji i povratku u otadžbinu, ostao neuhvatljiv i za svog biografa i za izdajnika–obožavaoca–špijuna Đavola–Anđela. Opsene prošlog su okvir i za ličnu povest izgubljene generacije turskih levičara, samlevenih u žrvnju savremene istorije Turske i Evrope. Pisac–biograf te špijun–biograf Đavo–Anđeo jesu i u kontrapunktu s ovom povešću i objedinjuju je u celinu.

Milan Ristović

Nedim Gursel (1951) je istaknuti turski pisac i intelektualac čije je obimno i razuđeno književno delo steklo poklonike u više od dvadeset zemalja sveta. Diplomirao je modernu francusku književnost na Univerzitetu Sorbona, gde je i doktorirao sa temom veza između savremene turske i francuske poezije. Predaje tursku književnost na Visokoj školi za orijentalne jezike u Parizu (INALCO). Rukovodilac je naučnoistraživačkog projekta posvećenog turskoj književnosti pri Nacionalnom centru za naučna istraživanja Francuske.

Napisao je više knjiga pripovedaka, nekoliko romana, putopisa i književnoistorijskih studija, među kojima su: Ljubav posle podne (Oğleden Sonra Aşk), Knjiga o ženama (Kadınlar Kitabı), Osvajač (Boğazkesen), Leto koje je dugo trajalo (Uzun Surmuş Bir Yaz), Smrt na suncu (Guneşte Olum), Pregršt sveta (Bir Avuc Dunya), Svet u slikama (Resimli Dunya), Tekstovi iz Pariza (Paris Yazıları), Prva žena (İlk Kadın), Tragovi i senke (İzler ve Golgeler), Nazim Hikmet – pesnik sveta (Dunya Şairi Nazım Hikmet), Pobunjena književnost (Başkaldıran Edebiyat), Jašar Kemal (Yaşar Kemal), Seti se, Barbara (Hatırla Barbara).

Dobitnik je više književnih nagrada u Turskoj i u svetu – Nagrade Turskog lingvističkog društva (1976), Nagrade za mir „Abdi Ipekči“ (1986), Nagrade slobode Francuskog PEN-a (1986), Nagrade za pripovetku „Haldun Taner“ (1987), Zlatne plakete Struških večeri poezije (1992), Nagrade za pripovetku Radija Frans internasional (1992), Ordena književnog viteza vlade Republike Francuske (2004), Nagrade za bratstvo u svetu „Mevlana“ (2009).

Za roman Alahove kćeri dobio je Nagradu za slobodu misli i izražavanja 2009. godine, koju dodeljuje Zajednica izdavača Turske.