Akteri i modeli

“Srpsko nacionalno pitanje kao državno pitanje podrazumeva da je osnovni problem sa kojim su se Srbi suočili u periodu raspada komunizma bio problem države, te da je, shodno tome, srpsko pitanje bilo moguće rešiti jedino pravljenjem nove države na temeljima stare Jugoslavije. U srpskoj demokratskoj i naučnoj javnosti danas postoji konsenzus u vezi sa tim da je u Srbiji nužno započeti tranziciju ka demokratiji. Danas se već zna da je Miloševićeva vlast (bila) najveća prepreka za to, budući da su ratovi završeni, a sankcije ukinute. Bez obzira na to, mnogi koji se slažu u vezi sa pitanjem demokratije i nužnosti njenog uspostavljanja takođe smatraju da je srpsko nacionalno pitanje bilo nužno formulisati kao državno. Upravo u takvom stavu vidimo problem, budući da je pokušaj da se napravi nova srpska država, u okolnostima u kojima se Jugoslavija nalazila krajem osamdesetih godina, direktno rezultirao ratom, sankcijama i autoritarnom vlašću. Srpsko pitanje kao državno pitanje, u okolnostima u kojima se ono kao takvo formulisalo na način na koji se formulisalo, nespojivo je sa uspostavljenjem demokratije. Otuda ćemo mi ovde kritikovati i reinterpretirati razvoj srpske nacionalne ideje koja zastupa shvatanje da je bilo moguće izbeći rat, sankcije i autoritarnu vlast, a da istovremeno nije bilo moguće izbeći formulisanje srpskog nacionalnog pitanja kao državnog pitanja. U toj interpretaciji, odnosno reformulaciji srpskog nacionalnog pitanja, moguće je postaviti temelje za proces tranzicije u Srbiji.”
Dušan Pavlović