Amor i Psiha

Poznatu bajku o Amoru i Psihi iz Apulejevog romana Zlatni magarac (II vek n. e.), jedan od najdivnijih ostataka klasične literature, Erih Nojman uzima kao polaznu osnovu za jednu neobičnu studiju o ženskoj psihologiji. Tako smo dobili tananu i sugestivnu analizu psiholoških osobina Ženskog iz pera najoriginalnijeg Jungovog učenika, koji je dostigao svog učitelja u onoj oblasti u kojoj sam Jung nije bio najkreativniji: u psihološkoj egzegezi mitova i bajki.

Bolom ispunjen Psihin put – od „noćne ljubavnice“ obavijene tamom do osvešćenog ženskog partnera boga Erosa – Nojman dovodi u vezu sa epohalnim razvojem Ženskog i ljudskog roda uopšte. Za razliku od Afrodite, svoje progoniteljke, Psiha otelovljuje novi tip ljubavnice. „Sa Psihom se rađa novi princip ljubavi u kojem susret muškog i ženskog postaje temeljem individuacije. Posredstvom njenog čina u svet ulaze bol, krivica samoća i patnje koje sobom nosi individuacija.“

Psihina individualna ljubav ulazi u sukob s kolektivnim principom naslade i opijenosti koji reprezentuje Afrodita, koja uzalud pokušava da spreči prelazak na novu fazu ženskosti koja se vezuje uz Psihu. Umirući na kraju bajke iz ljubavi prema Erosu i bivajući spasena od Erosa, Psiha kroz sopstveni preobražaj preuzima na sebe i preobražaj muškarca; oni upravo zahvaljujući tom dvostrukom preobražaju na kraju ponovo nalaze jedno drugo. Psihu primaju na Olimp kao Erosovu suprugu. To za Nojmana znači da je sposobnost duše da voli božanska sposobnost i da je preobražajni proces ljubavi misterija koja obožuje.