Đakomo Džojs

Đakomo Džojs, za piščevog života neobjavljen rukopis, sačinjen od 50 poetskih fragmenata, nastajao je tokom Džojsovog boravka u Trstu, dok je završavao rad na Portretu umjetnika u mladosti te počinjao s radom na Uliksu. Pojedini fragmenti sa stranica ovog rukopisa, u nešto preobličenom vidu, našli su svoja mjesta i u drugim Džojsovim djelima. Ovo izdanje stiže nam u prevodu Vokija Ercega, upotpunjeno predgovorom, komentarima i detaljnim prevodiočevim dnevnikom.

Đakomo Džojs ispoveda ljubav prema jednoj od svojih učenica u odnosu na koju je najčešće infe­rioran: na skliskom tlu pripovesti, pripovedač sklon ironiji i sarkazmu, neprestano posrće (…) Međutim, što više (pro)čitavamo ovu naizgled unisonu „ljubavnu poemu, studiju o lju­bavi”, erotsko pismo upućeno, ne nepoznatom, već pre tajanstvenom adresatu, voajeristička zagleda­nost u svoj predmet žudnje sve nam se više čini kao pogled usmeren prema ogledalu sopstvenog starenja i smrtnosti, kao susret sa svojim dvojni­kom, sa odrazom svoga smrtnog lika iz ogledala – zaprepašćenost voajera koji, najednom, shvati da je i sam posmatran.

Đakomo Džojs sklupčao se u pukotinu jedva čujne distinkcije, između kriptičnosti i hermetič­nosti; ovo delo mediteranskog nadahnuća, omaž Trstu – jer nijedno Džojsovo delo nije smešteno izvan Dablina – istovremeno je prigušeno nefikcij­sko: stvarne ličnosti, kao što su uostalom i model(i) Džojsove učenice (kojima je predavao engleski jezik na Berlicovoj školi), susreću se sa književnim, intertekstualnim duhovima, kao i sa sablastima Džojsove sopstvene prošlosti. Čini se da sujever­ni Džojs – činom pisanja – izvodi kakav magijski ritual da ne dozvoli tim senama da probiju na svetlo dana njegove sopstvene svesti (čak savesti): možda da zaključa sopstvene strahove u rukopis? Kao da je Džojs naslutio onu Nabokovljevu misao da proza autobiografske naravi mora da udvostruči oprez kako ne bi „uznemirila mrtve ili uvredila žive”.

Džejms Džojs (1882–1941), jedan od najuticajnijih irskih pisaca i utemeljivača moderne književnosti, rođen je i odrastao u Irskoj, ali je ostatak života proveo na raznim mjestima u Italiji, Francuskoj i Švajcarskoj. Među njegova najznačajnija djela ubrajaju su pjesničke zbirke Kamerna muzika i Pomes Penyeach, zbirka priča Dablinci, drama Izgnanici, te romani Portret umjetnika u mladosti, Uliks i Fineganovo bdijenje. Đakomo Džojs, za piščevog života neobjavljen rukopis, sačinjen od 50 poetskih fragmenata, nastajao je tokom Džojsovog boravka u Trstu, a pojedini segmenti iz ovog rukopisa našli su svoje mjesto i u drugim njegovim djelima.