Istorija Srba u Crnoj Gori 1496-1918

Pisanje istorije srpskog naroda u Crnoj Gori, o dvestogodišnjici Njegoševog rođenja, nije moguće zamisliti isključivo u domenu uobičajenog istoriografskog postupka, izvan višeznačnog preispitivanja svih segmenata trajno i tragično otvorenih pitanja nacionalne prošlosti, zanemarenih u procesima dugog istorijskog trajanja. Posebno je zahtevno pisati istoriju jednog dela naroda, u vreme kada je svako istoriopisanje izloženo dogmatskom, nekritičkom mišljenju koje ne uzima u obzir naučne kriterijume, već se formira isključivo u zavisnosti od pojedinačnih političkih, materijalnih ili statusnih interesa. Ukoliko bi se u postupku zanatskog istoriopisanja zanemarila potreba da se istorijske teme objasne na osnovu dokazivih saznanja koja ne isključuju potrebu da se ispuni dug prema sopstvenoj savesti i etici, problematika ove knjige ostala bi izvan ciljeva koji su joj autori spontano odredili. Tim pre što ni jedna istorija crnogorskih Srba, napisana pre 1945 godine, ni na koji način nije mogla da nagovesti da će narod koji je stvarao državu u Crnoj Gori, predvođen svojim vojvodama, guvernadurima, vladikama, kneževima, u teškim, nemilosrdnim i uvek neizvesnim ratovima, baštineći tradiciju srpske srednjovekovne državnosti, u drugačijim i nezamislivim istorijskim okolnostima biti izložen postupcima kojima se narušava i nipodaštava njegov nacionalni identitet, oduzima njegovo državotvorno pravo i vređa njegovo istorijsko pamćenje. Pišući Istoriju srpskog naroda u Crnoj Gori, autori su sebi dali za pravo da poveruju kako su, u skladu sa svojim mogućnostima, ispunili svoj deo naučne obaveze prema narodu čija se državnost kontinuirano poništava ili osporava upravo na onim prostorima na kojima je formirao državu ili u onim zemljama na koje je tradicionalno polagao etničko, istorijsko i etičko pravo. (Autori)