Na sunčanoj strani / Kavaljer Svetog duha

Knjiga Kavaljer Svetog duha Žanete Đukić Perišić posvećena je tumačenju priča o Tomi Galusu, junaku koji se smatra Andrićevim alter egom. Tragajući za odgovorima na pitanje zašto pripovetke koje tematizuju piščevo lično iskustvo utamničenja početkom Prvog svetskog rata, te boravak u mariborskom zatvoru, Ivo Andrić nije uobličio u roman – a u čiju se (re)konstrukciju sama uspešno upustila – Žaneta Đukić Perišić izvela je suptilne i argumentovane analize motivacije, delovanja i psihološkog profila junaka čije ime nosi specifičnu simboliku. Ako doživljaj zatvora shvatimo kao izvornu, „matičnu ćeliju“, iz koje proističu mnoge tematsko-motivske i idejne niti celokupnog Andrićevog dela, onda nam se knjiga Kavaljer Svetog duha nameće kao jedna od ključnih kritičkih studija o velikom piscu, pre svega zahvaljujući tumačenjima koja se diskretno i znalački kreću tananom i skrivenom linijom što povezuje piščeve najličnije sadržaje i njegovu poetiku.

Gorana Raičević

Sa stanovišta evolutivnog kriterijuma, „roman“ Na sunčanoj strani predstavlja most na prelazu Andrićeve lirske faze u epsku. Prema mnogim obeležjima, ta proza čini se bliža Andrićevom ranom delu. Tu je reč o premeštanju lirskog subjekta u jednu epsku proceduru/postupak, sa namerom da se formira celovit romaneskni karakter. Svojom lirskom osnovom, lik Tome Galusa kao da nije mogao da se uspostavi kao faktor romaneskne celine. Stoga bi on možda mogao da se shvati i kao jedna vrsta svesne žrtve poetičkog i stvaralačkog sazrevanja svoga tvorca.

Žaneta Đukić Perišić