Nacizam i antika

Iako se danas uopšteno smatra da nacionalsocijalizam ne predstavlja izolovanu pojavu u istoriji političkih ideja (a donekle čak i praksi), nego je samo ekstremna forma u kontinuumu stare, i dalje aktuelne ideologije okcidentalizma, koja zapadnoevropsku kulturu i njene narode vidi kao superiorne i jedino civilizovane, koja vlastito varvarsko i agresivno postupanje prema „rasno i kulturno inferiornim“ neprijateljima opravdava kao legitimno i moralno opravdano (jer je u cilju odbrane svetlosti od tame, dobra od zla, Zapada od Istoka itd.), nemački nacionalsocijalizam i italijanski fašizam ipak pokazuju specifične osobenosti. Zapad je tokom više vekova proizvodio bezbroj opresivnih diskursa čije su mete bile narodi i društva Azije, Afrike, Okeanije, Južne i Severne Amerike, ali i istočne Evrope, i to u najvećoj meri u cilju zauzimanja tuđih teritorija, pljačke, iskorišćavanja prirodnih i ljudskih resursa. Ali tek s pojavom naučnog rasizma, kog je omogućila nova racionalnost u XIX veku, stari šovinizmi i uverenja o kulturnoj i rasnoj nadmoći dobijaju novu legitimaciju, bez koje ih nacionalsocijalizam ne bi mogao do te mere intenzivirati i upotrebljavati. Francuski istoričar Johann Chapoutot ukazuje na još jednu osobenost nemačkog nacionalsocijalizma, često zapostavljenu u istoriografiji: njegov svesrdan pokušaj da kolonizuje antičku prošlost, da je agresivno prisvaja, da sistematski manipuliše njom i koristi je u cilju obogotvoravanja sebe, a dehumanizacije drugih i drugačijih. U tom projektu nisu učestvovali samo istoričari i pedagozi, za njega su se zalagali i umetnici, arhitekte, arheolozi, lingvisti, slavni nemački filozofi i klasični filolozi.

Johann Chapoutot (Joan Šaputo) je francuski istoričar, rođen 1978. Studirao je istoriju, germanistiku i pravo na pariskoj Višoj normalnoj školi (École Normale Supérieure). Počev od 2016. godine radi kao profesor savremene istorije na pariskoj Sorboni. U svom istraživačkom radu bavio se prevashodno proučavanjem nemačkog nacionalsocijalizma. Objavio je niz knjiga, koje su prevedene na brojne jezike. Pored dela Nacizam i antika (2008), koje ga je proslavilo, među poznata Chapoutotova dela spadaju i Nacistička kulturna revolucija (2017), Razumeti nacizam (2018), Poslušnost oslobađa. Kratka istorija menadžmenta od Hitlera do danas (2021).