Planeta Dada

Studija PLANETA DADA: Istorijat i poetika Predraga Todorovićazasnovana je na savremenoj teorijskoj misli o književnosti, i predstavlja jednu opsežnu komparativnu, istorijsku i poetičku prezentaciju dadaizma. Istovremeno, autor izvodi, možemo reći, defintivno kulturološko „smeštanje“ DADE u književnoistorijski i književnopoetički horizont. Ukazujući na dadaističku subverzivnost, nihilizam i multimedijalnost, monografija Predraga Todorovića revitalizuje kritičku svest DADE, ali i svoga teorijskog diskursa. Kritičku svest, u smislu razvejavanja svih oblika (poetičke, diskurzivne) „represije“ uvreženih estetskih vrednosti, svoj teorijski pogled stavljajući u službu dadaizma i „dekonstrukcije“. Pedantna, koherentna i sveobuhvatna, ova monografija, zajedno sa delima autora koja su predmet poetičkog istraživanja, samu sebe stavlja u red studija, sve ređih u našoj nauci o književnosti, koje u elementarnom humanističkom i književnoteorijskom smislu konstituišu realne književne vrednosti. Istorijska rekonstrukcija DADE nije samo istorijska, niti samo simbolična (knjiga je napisana na stogodišnjicu dadaizma), koliko geokulturna. Od rođenja dadaizma i prvih dadaista, autor, pored istorijske „naracije“, geokulturno mapira DADU, ali istovremeno otvara njene poetičke odlike, koje će u drugom delu knjige biti temeljnije ispitane. Držeći se ustaljene i već stratifikovane teorijske logike razumevanja ovog „zagonetnog“ avangardnog pokreta – protejska promena, protivurečnost, alogičnost, nestalnost, kontradiktornost, dadaističke poetike negacije, razaranja ustaljenih umetničkih kodova – autor DADU pozicionira od Ciriha, Njujorka, Kelna, Hanovera, Pariza, Španije, Belgije, Rusije, Jugoslavije, Japana. Od, dakle, istorijskog do poetičkog identifikovanja DADE, u monografiji se sve više kristališe dadaizam u svom punom obimu i razgrađuje „maska“ svega što je dadaistički ulog u sebi nazivao na drugi način. Neizbežno, deo o Neodadi (postdadi) ove studije perspektivizuje dadaizam do današnjih dana, i to kao mesto poetičkog identiteta svih varijabli modernističke (posebno neoavangardne) poetike, pa bi tako rasprava o bilo kom obliku modernizma trebalo, smatra autor, da krene od dadaizma. Usredsređena ka subverziji, otporu, prevratu, nihiliranju, ali zasnovana na delikatno izvedenom književno-komparativnom i interliterarnom istraživanju, ova monorafija je i više nego provokativna.

(Prof. dr Dragan Bošković)