Salakain Pustolov

Jednom prilikom Baroha je zapisao: „Književnost ne može da odrazi sve što je crno u životu. Glavni razlog leži u tome što književnost bira a život ne”.

Za ovog španskog pisca, prema svedočenju Bioj Kasaresa, u njegovom dnevniku razgovora s Borhesom, Horhe Luis Borhes je svojevremeno izjavio da je zaslužio Nobelovu nagradu za književnost.

Salakain Pustolov smatra se jednim od najuspešnijih Barohinih romana. Radnja je smeštena u njegovoj rodnoj Baskiji u vreme karlističkih ratova. Baroha nam izlaže životni put Martina Salakaina od detnjstva, kroz mladost do zrelog doba. Martinovo detinjstvo protiče u jednom srednjovekovnom ambijentu opterećenom tradicijama i legendama. Još kao dečak se ističe kao pojedinac koji se bori protiv svih. Baroha nam kroz događaje prikazuje nemirni duh svog junaka da bi ga kasnije ubacio u atmosferu karlističkog rata. U tim zbivanjima Martin će ispoljiti junaštvo ali i pikarsku stranu. Baroha koristi radnju da bi opisao život u Baskiji tog doba i stvara jedan od najuspešnijih likova njegovog stvaralaštva, čoveka od akcije. Radnju razvija vešto u duhu romana u nastavcima. Na kraju Martin pada kao žrtva zavisti i klasne mržnje. Opisi baskijskih naselja nose u sebi i jednu dozu prefinjenog lirizma. Salakain Pustolov je samo prividno pustolovni roman i opis pustolovina i sentimentalnih dilema glavnog junaka. U pozadini se krije Barohin pesimizam u odnosu na život u Španiji tog doba, okrutnost i apsurd sukoba između konzervativne tradicije i modernog doba.