Šta je postmodernizam?

Pitanje „šta je postmodernizam?“ postavlja se sve češće počev od 70-ih godina 20. veka, naročito u arhitekturi, od momenta kada je na klasičnu modernu devizu Mis van der Roa (1886–1969) „less is more“, Čarls Venturi uzvratio: „less is bore“. Čarls Dženks, američki arhitekta i teoretičar, ostavio je neizbrisiv trag u polemici u vezi sa postmodernizmom u arhitekturi i umetnosti, razmatrajući pojam postmodernizma u odnosu na slikarstvo, književnost i savremena teorijska stremljenja. Služeći se postmodernim sredstvima – ironijom, alegorijom i parodijom – oslikava istoriju ovog estetskog pokreta koji je istupio protiv dogmatizma funkcionalizma moderne i neikoničnog diktata „internacionalnog stila“. Otuda postmodernu poredi sa baroknom kontrareformacijom koja je žrtva progona u „protestantskoj inkviziciji“ i koja sebi krči put naspram „protestantskog“ racionalizma.

Ova Dženksova rasprava je posebno dragocena jer upućuje izazov rasprostranjenoj zabludi. Predugo se postmodernizam mešao sa svakom umetničkom formom koja dolazi posle opadanja modernizma, bilo da je reč o minimalizmu u slikarstvu, visokotehnologizovanom pravcu u arhitekturi ili dekonstrukciji u filozofiji. Dženks tvrdi da su ti pravci zapravo pozno moderni i da pojam postmodernizma treba koristiti samo za slikare i arhitekte koji imaju složeniji odnos prema tradiciji i komunikaciji, za one koji u isti mah i nastavljaju i nadilaze modernizam – proces koji Dženks naziva dvostruko kodiranje. Pozivajući se na primere iz slikarstva, arhitekture i književnosti, uz evoluciona stabla i preko trideset fotografija, ova knjiga rasvetljava tradiciju koja još uvek nije ispravno shvaćena.