Stara Srbija i Albanija

Ivan Stepanovič Jastrebov (1839–1894), proveo je svoj radni vek na Balkanu kao diplomatski predstavnik Ruske carevine. Dužnost ruskog konzula u evropskoj Turskoj omogućila je Jastrebovu, pasioniranom istraživaču, da proputuje i upozna Staru Srbiju, Makedoniju i Albaniju, i da ih svestrano izuči. Njegovo delo Stara Srbija i Albanija, koje se u ovom izdanju danas prvi put integralno objavljuje na srpskom jeziku treba posmatrati kao važan izvor za proučavanje Podrimlja u drugoj polovini XIX veka, i to u geografskom, istorijskom, etnografskom i demografskom pogledu. To su krajevi u kojima je nekoliko vekova trajao proces potiskivanja srpskog stanovništva, okončan u drugoj polovini HH i početkom XXI veka njegovim potpunim proterivanjem. Jastrebov je jedan od prvih istraživača koji je proputovao kroz ove gotovo nepoznate krajeve, koji tada, kao uostalom ni danas, nisu bili bezbedni za putovanje. Za svoja istraživanja on se temeljno pripremao i bio je upoznat sa svim radovima koji su se odnosili na ovaj prostor. Pokušavao je da na licu mesta ličnim istraživanjima potvrdi ili ispravi zaključke i mišljenja prethodnih istraživača i naučnika. Njegove beleške o onome što je lično video ili saznao od savremenika na pojedinim mestima su jedinstvene i od neprocenjive važnosti. Ostatke crkava i manastira, koje je on zabeležio, vreme i ljudi su uništili do dolaska narednih istraživača, kao i podatke o islamizaciji i arnaućenju.