Sva naša (ne)razumevanja

Francuski intelektualci i ratovi za jugoslovensko nasleđe (1991–1999)

Osnovne karakteristike suprotstavljenih intelektualnih tabora u Francuskoj u „pozicionom ratu“ povodom interpretacije ratova za jugoslovensko nasleđe gotovo se savršeno preklapaju ne samo kada je reč o napadu na Irak, ili s rascepima koji su tada postojali povodom evropske konstrukcije, nego npr. i kada je reč o podržavaocima i protivnicima „Žipeovog plana“, koji je bio udar na francusku „državu blagostanja“. Glavni „ulozi u igri“ nalazili su se, dakle, pre svega u Evropi, i u samoj Francuskoj, a ne u Jugoslaviji, i bili su povezani s ključnim društvenim problemima koji su opterećivali francusko društvo 90-ih: od pitanja međunarodnog pozicioniranja Francuske, do debata o imigraciji i EU. Autor utvrđuje da je debata o razaranju Jugoslavije ubrzala i delimično usmerila ideološku rekompoziciju francuskog intelektualnog, ali i političkog polja. Od „jugoslovenske afere“, naime, insistiranje na ideji o „crno-crvenoj“ osovini omogućilo je „demokratsko“ približavanje levog i desnog centra oko liberalne politike, koja je postala konsenzus na nivou EU. Ovakvo približavanje – i obesmišljavanje tradicionalne podele na levicu i desnicu, čiju kulminaciju predstavlja E. Makron – bilo je moguće jedino ukoliko bi se javno mnjenje uverilo da desni i levi „populisti“ i „ekstremi“ imaju zajednicke pozicije. Rat zauzimanjem „prohrvatskih“, „probošnjačkih“, „prosrpskih“ ili „proalbanskih“ pozicija u vreme jugoslovenske krize služio je, dakle, primarno tom cilju, a francuski intelektualci – kroz reprezentacije situacije u Jugoslaviji – govorili su u stvari o svom poželjnom društveno-političkom uređenju unutar Francuske. Različiti jugoslovenski narodi postali su tako u njihovoj viziji inkarnacije konkurentskih ideoloških koncepata.

Ivica Mladenović je sociolog politike. Radi kao naučni saradnik na Institutu za filozofiju i društvenu teoriju (IFDT) Univerziteta u Beogradu i kao predavač na Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. Zahvaljujući stipendiji Vlade Francuske, doktorirao je sociologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu i političke nauke na Université de Paris 8. Od 2015. je glavni urednik srpskog izdanja intelektualnog mesečnika Le Monde diplomatique.