Traktat o slikarstvu

Leonardova teorija umetnosti i njegove praktične pouke o slikarstvu mogli bismo reći da su nezaobilazni deo renesansnog duha koji je, između ostalog, težio da produbljuje i širi znanja o prirodi i tehnikama likovnog stvaralaštva.

Dva imena, prvo pre i drugo posle Leonardovog pisanja, obeležavaju okvir onoga što sad nazivamo Traktat o slikarstvu. Prvo je ime Leona Batiste Albertija i njegove rasprave O slikarstvu (1435). Drugo je ime Albrehta Direra i njegove Četiri knjige o ljudskoj proporciji (1528).

Alberti je, po univerzalnosti svojih znanja i istraživanja, takoreći bio prethodnik Leonarda. Bio je humanistički učenjak, pisac, filozof, lingvista, matematičar, arhitekta, pa i slikar. Kao slikar, nije stvorio značajnija dela, na šta već, u svojim Životima slikara, ukazuje Đorđo Vazari.

Ali, njegova rasprava o slikarstvu u pravom smislu je, u vreme njene pojave, na razmeđi koja deli srednjovekovne i nove umetničke koncepcije, renesansni spis koji je uticao ne samo na autorove savremenike, kao što su Fra Anđeliko i Paolo Venecijano, nego i na potonje slikare.

Alberti je izložio nove poglede na pitanja perspektive i proporcija, odnosa svetlosti i senke, postavio renesansna načela rastojanja i dimenzija, pravila u korišćenju boja tako da prijaju oku i pravila komponovanja i predstavljanja prizora.

Mnoge pojmove koje je uveo u teoriju umetnosti otkrivamo i u Leonardovim spisima. Ono što je Alberti započeo u renesansi, posebno naglašavajući ideale prirode u likovnom stvaranju, Leonardo je dovršio, uvodeći pri tome još mnoštvo novih aspekata u teoriju umetnosti.