U potrazi za velikim kanom

Roman U potrazi za Velikim Kanom pripada grupi istorijskih romana među brojnim koje je napisao ovaj najpopularniji španski pisac s početka XX veka, koji je sa svojim romanima postigao uspeh ne samo u Španiji i već i u čitavom svetu. Tako je njegov roman Četiri jahača apokalipse bio najprodavaniji roman u SAD 1919. Godine. U potrazi sa Velikim Kanom je prvi roman iz projekta kojim je Blasko Ibanjes hteo da prikaže osvajanje Amerike. Trebao je da se sastoji od četiri romana u kojima je prvi prikazao Kolumbov poduhvat, drugi, Bogorodičin vitez je opisao pohode Alonsa de Ohede, treći je trebao da se bavi Kortesovim osvajanjem Meksika, a četvrti Pisarovim osvajanjem Perua. Smrt ga je sprečila u ostvarivanju projekta i posthumno su objavljena samo prva dva. U potrazi za Velikim Kanom je objavljen 1929. godine i opisuje nam prvo Kolumbovo putovanje i otkriće Amerike. Iscrpno su prikazane pripreme za ekspediciju, plovidba i prva istraživanja američkog tla i kontakti s urođenicima, ali i atmosfera koja vlada na dvoru Katoličkih kraljeva, proterivanje Jevreja iz Španije uz ljubavnu priču o Fernandu i Luseri koji će učestvovati u ekspediciji kao Kolumbovi paževi. Središnju figuru romana predstavlja Kristifor Kolumbo koji je prikazan realistički kao istraživač uporan do tvrdoglavosti ali i osrednji moreplovac, okrutan autoritarni guverner otkrivenih krajeva i pohlepan vođa. Uporno tvrdi da je naišao na kraj Azije i da će stići do zemlje Velikog Kana u kojoj su i krovovi kuća od zlata. Pisac pokazuje sve svoje vrline pripovedača s istančanim opisima situacija i sredine uz objektivne istorijske podatke. Tako se dobija jedna minuciozna realistična slika španskog društva u XV veku ali i iscrpni detaljni opisi prirode novog kontinenta. Istovremeno to je i priča o velikoj zabludi Kristifora Kolumba. Jer, kao što glasi poslednja rečenica romana: Otkriti i pronaći nisu iste stvari.

Dalibor Soldatić