Uzroci Prvog svetskog rata

Anika Mombauer prati strastvene debate koje su se posebno pojačavale u kritičnim periodima proteklog stoleća. Pažnja autorke nije toliko usmerena na događaje koji su do rata doveli koliko na okolnosti koje su podsticale i još podstiču ovu „dugotrajnu raspravu“.

Studija Anike Mombauer organizovana je hronološki i počinje analizom kontroverzi nastalih na početku rata. Autorka zatim istražuje rasprave koje su usledile nakon Versajske mirovne konferencije, kao i one koje su bile aktuelne u međuratnom periodu. Mombauerova posebnu pažnju posvećuje istraživanju nemačkog istoričara Frica Fišera i debati koja je usledila kao reakcija na njegove teze o Nemačkoj kao glavnom krivcu za globalni sukob.

Ujedinjenje Nemačke i raspad Jugoslavije ponovo su postavili Prvi svetski rat u centar političke i istoriografske rasprave na prostoru bivše Jugoslavije. Gavrilo Princip je od heroja postao zločinac, Austrougarska od okupatora modernizator, a Srbija je od žrtve postala okupator. Van svake sumnje je da je politički i istoriografski konsenzus o Prvom svetskom ratu iz vremena zajedničke države južnih Slovena podložan reviziji. Problem nastaje ako je revizija motivisana političkim, a ne istoriografskim razlozima, jer u tom slučaju analiza, slična ovoj koju je Anika Mombauer ponudila za Nemačku, ali za jugoslovenski prostor neće uskoro biti napisana.

dr Vojislav Pavlović, Balkanološki institut SANU